Hội chứng thận hư: Nguyên nhân, triệu chứng và có chữa khỏi được không

Hội chứng thận hư là tập hợp các triệu chứng do thận bị tổn thương bao gồm bài tiết nước tiểu > 3g protein/ngày do rối loạn cầu thận cộng với phù và hạ đường huyết. Hội chứng thận hư ở trẻ em phổ biến hơn ở người lớn. Nguyên nhân được chẩn đoán dựa trên lịch sử, khám thực thể, xét nghiệm huyết thanh học và sinh thiết thận. Tiên lượng và điều trị thay đổi theo nguyên nhân.

Hội chứng thận hư là gì

Thuật ngữ “thận hư” được sử dụng lần đầu tiên vào năm 1906 bởi Friedrich Müller để chỉ những bệnh thận mà các tổn thương giải phẫu bệnh chỉ có tính chất thoái hóa, không có đặc tính viêm. 2 năm sau đó, thuật ngữ “thận hư nhiễm mỡ” được sử dụng để chỉ một loại bệnh thận mà về lâm sàng có phù, protein niệu, giải phẫu bệnh có xâm nhập thể mỡ lưỡng chiết ở ống thận và cầu thận bình thường

Ngày nay, hội chứng thận hư biểu hiện cho các tổn thương tối thiểu ở cầu thận hoặc những tổn thương dày và thoái hóa màng đáy của mao mạch cầu thận. 

Đối tượng dễ mắc hội chứng thận hư

Mặc dù hội chứng thận âm hư, thận dương hư là tình trạng tương đối hiếm nhưng bất kể ai cũng có thể mắc tình trạng này. Đây là bệnh góp phần gây ra bệnh suy thận mãn tính (12% trường hợp suy thận ở người lớn và 20% suy thận ở trẻ em được xác định là do hội chứng thận hư)

Hội chứng thận hư có thể ảnh hưởng đến cả người lớn, trẻ em, cả nam và nữ và mọi chủng tộc.

2-4 trong số 100.000 trẻ em được chẩn đoán mắc hội chứng thận hư nguyên phát mỗi năm ở Bắc Mỹ và tỷ lệ này cao hơn ở một số quốc gia khác

Tỷ lệ mắc bệnh ở người trưởng thành mỗi năm là 3/100.000 người. 

Nam giới có nhiều khả năng được chẩn đoán mắc hội chứng thận hư nhiều hơn nữ giới

Hội chứng thận hư ở trẻ em

Mặc dù hội chứng thận hư có thể ảnh hưởng đến mọi người ở mọi lứa tuổi, nhưng nó thường được chẩn đoán đầu tiên ở trẻ em từ 2 đến 5 tuổi. Nó ảnh hưởng đến bé trai nhiều hơn bé gái. Khoảng 1 trong 50.000 trẻ em được chẩn đoán mắc bệnh mỗi năm.

Bệnh có xu hướng phổ biến hơn trong các gia đình có tiền sử dị ứng hoặc những người có nguồn gốc châu Á, mặc dù không rõ tại sao. Các triệu chứng của hội chứng thận hư thường có thể được kiểm soát bằng thuốc steroid.

Hầu hết trẻ em mắc hội chứng thận hư phản ứng tốt với steroid và không có nguy cơ bị suy thận. Nhưng một số ít trẻ em mắc hội chứng thận hư do bẩm sinh nên vẫn có nguy cơ bị suy thận và cần ghép thận.

Hầu hết trẻ em mắc hội chứng thận hư có những lúc các triệu chứng của chúng được kiểm soát (thuyên giảm), sau đó là những lần các triệu chứng quay trở lại (tái phát). Trong hầu hết các trường hợp, tái phát trở nên ít thường xuyên hơn khi trẻ lớn lên và thường dừng lại ở tuổi vị thành niên.

Triệu chứng thận âm hư, thận dương hư

Một số triệu chứng phổ biến liên quan đến hội chứng thận hư bao gồm:

• Sưng: Mức protein thấp trong máu làm giảm dòng nước từ các mô cơ thể trở lại mạch máu, dẫn đến sưng (phù). Sưng thường được quan sats thấy đầu tiên ở xung quanh mắt sau đó quanh bàn chân và phần còn lại của cơ thể
• Nhiễm trùng: Kháng thể là một nhóm protein chuyên biệt trong máu giúp chống nhiễm trùng. Khi các kháng thể này bị mất đi, trẻ có nhiều khả năng bị nhiễm trùng hơn
• Biểu hiện nước tiểu: nước tiểu thường ít, khoảng 300-400ml/24 giờ. Mất nhiều protein niệu (trên 3,5gam/24 giờ). Lượng protein tăng lên khi đứng, gắng sức, trụ mỡ trong nước tiểu. Lipid trong nước tiểu thực chất là những kết tủa của Ester Cholesterol. Ure và Creatinine niệu tăng.
• Cục máu đông: các protein quan trọng giúp ngăn ngừa đông máu có thể được truyền qua nước tiểu của trẻ mắc hội chứng thận hư. Điều này có thể làm tăng nguy cơ cục máu đông nghiêm trọng của trẻ. Trong một lần tái phát, máu cũng trở nên cô đặc hơn, có thể dẫn đến đông máu.

Nguyên nhân hội chứng thận hư

Thận của chúng ta chứa đầy các mạch máu nhỏ được gọi là cầu thận. Khi máu tuần hoàn qua các mạch này, nước và chất thải được lọc và trở thành nước tiểu. Protein và các chất khác mà cơ thể bạn cần sẽ ở lại trong máu.

Hội chứng thận hư xảy ra khi cầu thận bị tổn thương và không thể lọc máu đúng cách. Tổn thương các mạch máu này cho phép protein rò rỉ vào trong nước tiểu. Albumin là một trong những protein bị mất trong nước tiểu. Albumin giúp kéo thêm chất lỏng từ cơ thể vào thận. Chất lỏng này sau đó được loại bỏ trong nước tiểu. Không có albumin, cơ thể bạn giữ chất lỏng thêm. Điều này gây ra sưng (phù) ở chân, bàn chân, mắt cá chân và mặt.

Nguyên nhân nguyên phát

Một số điều kiện gây ra hội chứng thận hư chỉ ảnh hưởng đến thận. Đây được gọi là nguyên nhân chính của hội chứng thận hư. Những điều kiện này bao gồm:

• Viêm cầu thận xơ hoá khu trú từng phần hay viêm cầu thận phân đoạn khu trú: Một tình trạng trong đó các tiểu cầu bị sẹo do bệnh, khiếm khuyết di truyền hoặc không rõ nguyên nhân.
• Bệnh cầu thận màng. Trong bệnh này, các màng trong cầu thận dày lên. Nguyên nhân của sự dày lên được biết đến, nhưng nó có thể xảy ra cùng với bệnh lupus, viêm gan B, sốt rét hoặc ung thư.
• Bệnh cầu thận sang thương tối thiểu. Trong tình trạng này, mô thận trông bình thường dưới kính hiển vi, nhưng vì một số lý do không rõ, nó không lọc đúng cách.
• Huyết khối tĩnh mạch thận. Trong rối loạn này, một cục máu đông chặn một tĩnh mạch hút máu ra khỏi thận.

Nguyên nhân thứ phát

Các bệnh khác gây ra hội chứng thận hư ảnh hưởng đến toàn bộ cơ thể. Chúng được gọi là nguyên nhân thứ phát của hội chứng thận hư. Những điều kiện này bao gồm:

• Một số loại thuốc, bao gồm kháng sinh và thuốc chống viêm không steroid (NSAID), cũng có liên quan đến hội chứng thận hư.
• Bị dị ứng
• Nhiễm trùng: vi trùng (hậu nhiễm liên cầu trùng…), nhiễm virus, ký sinh trùng
• Bệnh hệ thống
• Ung thư: bướu đặc, ung thư máu
• Bệnh di truyền
• Bệnh tiểu đường. Trong bệnh này, lượng đường trong máu không được kiểm soát có thể làm hỏng các mạch máu trên khắp cơ thể của bạn, bao gồm cả thận của bạn.
• Lupus. Lupus là một bệnh tự miễn gây viêm ở khớp, thận và các cơ quan khác.
• Bệnh amidan. Bệnh hiếm gặp này là do sự tích tụ protein amyloid trong các cơ quan của bạn. Amyloid có thể tích tụ và làm hỏng thận

Bệnh hội chứng thận hư có nguy hiểm không

Hội chứng thận hư nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời thì sẽ để lại nhiều hậu quả nguy hiểm. Các biến chứng thường gặp bao gồm

Biến chứng cấp

• Suy thận cấp, trụy mạch
• Tắc mạch
• Biến chứng nhiễm trùng: tất cả các dạng nhiễm trùng, nhiễm siêu vi, lưu ý viêm mô tế bào và viêm phúc mạc nguyên phát

Biến chứng mạn

• Tim mạch: xơ vữa động mạch
• Suy thận mãn tính
• Suy dinh dưỡng
• Các rối loạn chuyển hóa khác như giảm canxi máu, thiếu máu, thiếu sắt

Tiêu chuẩn chẩn đoán hội chứng thận hư

Hội chứng thận hư thường có thể được chẩn đoán sau khi nhúng một que nhúng vào mẫu nước tiểu. Nếu có một lượng lớn protein trong nước tiểu, màu sắc trên que thử sẽ thay đổi. Xét nghiệm máu cho thấy mức độ thấp của protein gọi là albumin sẽ xác nhận chẩn đoán.

Trong một số trường hợp, khi điều trị ban đầu không hiệu quả, con bạn có thể cần sinh thiết thận. Đây là khi một mẫu mô thận rất nhỏ được lấy ra bằng kim để có thể nghiên cứu dưới kính hiển vi.

Xét nghiệm máu: xác định mức độ Creatinine, albumin, cholesterol và nhiều yếu tố khác được kiểm tra để loại trừ các nguyên nhân khác. Tốc độ lọc cầu thận (GFR): là một ước tính của chức năng thận thông qua việc tính toán mức độ creatinine trong máu với mức protein nước tiểu

Siêu âm thận hoặc CT Scan: đôi khi được thực hiện để có cái nhìn cận cảnh hơn về thận

Hội chứng thận hư có chữa khỏi được không

Hội chứng thận hư có thể chữa được nhưng để điều trị khỏi hoàn toàn thì rất khó. Thận hư tiến triển bột phát, khi đã được điều trị thuyên giảm thì vẫn có khả năng tái phát lại. Hiện các phương pháp điều trị chủ yếu nhằm mục đích thuyên giảm triệu chứng, hạn chế biến chứng. Dưới đây là một số cách chữa phổ biến

Thực hiện chế độ nghỉ ngơi, ăn uống khoa học

• Hạn chế ăn mặn: nếu hội chứng thận hư có phù nhẹ sẽ cần hạn chế muối (dưới 2g/ngày). Nếu phù to thì cần hạn chế muối tuyệt đối (dưới 0,5g/ngày)
• Tăng protid: nhu cầu tăng về protid tăng cao khi bị bệnh do mất một lượng lớn qua đường tiểu nên nếu bệnh nhân không tăng ure máu thì cần tăng lượng protid trong chế độ ăn hàng ngày. Trong trường hợp bệnh nhân bị suy thận thì chế độ ăn sẽ giảm protid theo mức độ suy thận
• Nước: tùy thuộc vào độ phù và lượng nước tiểu thì bạn chỉ nên uống khoảng 500-700ml nước mỗi ngày

Hội chứng thận hư điều trị bao lâu

Mục tiêu của quá trình điều trị hội chứng thận hư là giảm triệu chứng, hạn chế tối đa biến chứng và làm chậm quá trình tiến triển bệnh. Khả năng điều trị khỏi hoàn toàn thận hư là rất khó vì dễ tái phát

Sử dụng thuốc ức chế miễn dịch thường có các dạng đáp ứng là đáp ứng hoàn toàn (protein niệu âm tính trên 1 năm, nếu âm tính nhiều năm thì coi như là khỏi); đáp ứng không hoàn toàn (protein niệu giảm xuống dưới 3,5g/24h) và không đáp ứng (protein niệu có giảm nhưng không xuống dưới 3,5g/24h)

Uống thuốc

Thuốc điều trị triệu chứng

Phù: sử dụng thuốc lợi tiểu mạnh sẽ làm giảm thể tích. Điều này càng dễ xảy ra khi albumin trong máu đang giảm (< 15g/l). Các lợi tiểu thiazide thường được chọn lựa đầu tiên. Lợi tiểu không làm mất Kali (Spironolacton, triamtérene, amiloride) có thể dùng trong trường hợp giảm kali máu.

Điều trị tăng lipid máu: statine là nhóm thuốc được lựa chọn để điều trị tăng lipid máu trong hội chứng thận hư

Thuốc điều trị biến chứng

Tùy thuộc vào loại biến chứng mà có phương pháp điều trị phù hợp. Chẳng hạn như trường hợp có huyết khối thì cần phải có chỉ định chống đông. Cho thâm Ca, sắt, vitamin, kháng sinh nếu cần

Bị hội chứng thận hư có quan hệ được không

Bạn vẫn có thể quan hệ tình dục bình thường phụ thuộc vào tình trạng sức khỏe của bạn. Tuy nhiên nên quan hệ điều độ, lành mạnh, không thực hiện các tư thế khó hoặc quá mạnh bạo. Trong trường hợp sau khi quan hệ thấy đau lưng, mệt mỏi thì bạn nên điều trị khỏi bệnh rồi mới quan hệ trở lại.

Một số lưu ý

Chế độ ăn ở những bệnh nhân mắc hội chứng thận hư cần cung cấp đủ lượng calo và protein đầy đủ (1 g / kg / ngày). Một chế độ ăn ít muối sẽ hạn chế tình trạng ứ nước và phù xảy ra

Bạn nên vận động thường xuyên thay vì nằm nhiều giờ trên giường để tránh nguy cơ đông máu. Việc sử dụng liên tục và điều chỉnh thuốc lợi tiểu và thuốc đối kháng angiotensin được thực hiện theo lượng phù và protein niệu mà bệnh nhân mắc phải.

Chăm sóc theo dõi ở những bệnh nhân mắc hội chứng thận hư cũng bao gồm tiêm chủng và theo dõi độc tính của corticosteroid.

Chích ngừa định kỳ nên được trì hoãn cho đến khi bệnh nhân không bị tái phát và đã ngừng điều trị miễn dịch trong 3 tháng. Vắc-xin phế cầu khuẩn và cúm được khuyến cáo nhưng không được sử dụng thường xuyên, vì hiệu quả của chúng không được thiết lập.

Theo dõi độc tính steroid mỗi 3 tháng trong phòng khám ngoại trú sẽ phát hiện các tác dụng phụ như làm chậm sự tăng trưởng. Bổ sung canxi và vitamin D có thể làm giảm sự mất xương. Kiểm tra hàng năm sẽ phát hiện đục thủy tinh thể